Навукова-метадычная рада пры Міністэрстве культуры не прызнала гістарычнай каштоўнасцю дом, у якім у Горках жылі знакамітыя браты Гаўрыла і Максім Гарэцкія.

Мясцовыя жыхары, а таксама грамадзяне з Віцебску і Мінску збіралі подпісы, краязнаўцы і гісторыкі накіравалі адмысловы пакет дакументаў у Мінкультуры па гэтым доме, мясцовая і рэспубліканская прэса біла ў званы… Але нічога не дапамагло.

Пасля разбурэння дома Гарэцкага ў Беларусі не застанецца ніводнага аўтэнтычнага будынку, дзе жыў класік айчыннай літаратуры.

Нагадаем, што ў Горках у доме па вул.Агранамічная, д.3 ад 1926 да 1928 году жыў пісьменнік Максім Іванавіч Гарэцкі.

Чыноўнікі адмовілі

Як паведамлялася раней, грамадскае аб’яднанне “Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры” звярнулася ў Міністэрства культуры з просьбай надаць дому Гарэцкага ў Горках статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Аднак адказ на гэта атрыманы адмоўны.

У афіцыйным лісце з Мінкульта гаворыцца: “З улікам страты адметных архітэктурна-будаўнічых вартасцей у працэсе праведзеных рэканструкцый і вынікаў абследавання тэхнічнага стану і захаванасці аўтэнтычных матэрыялаў і канструкцый будынка па вуліцы Агранамічная, 3 у Горках было адмоўлена ў наданні статусу гэтаму аб’екту.

Пры гэтым рашэннем Навукова-метадычнай рады падтрымана прапанова аб стварэнні музейнай экспазіцыі з прымяненнем прыдатных для выкарыстання элементаў будынка, прысвечанай Максіму Гарэцкаму”.

Гісторык расчараваны

– Мы дачакаліся таго, да чаго ўвесь час імкнуліся ўладныя структуры. Хоць у душы ў мяне тлела іскрынка надзеі, што ўсё-ткі адказнасць перад гісторыяй возьме верх, – кажа кандыдат гістарычных навук, дацэнт Аляксандр Каданчык, які выступіў у друку з шэрагам артыкулаў у абарону дома Гарэцага, а таксама натхніў мясцовых жыхароў на збор подпісаў у абарону гэтага ўнікальнага аб’екта беларускай спадчыны.

– Чарговы раз беларуская культура не вытрымала націску людзей, якія не зацікаўлены ў захаванні таго, што садзейнічае замацаванню нацыянальнай ідэі і выхаванню патрыятызму, – упэўнены Аляксандр Каданчык. – Няхай тыя, хто прыняў такое непапраўнае для спадчыны Горак рашэнне, парадуюцца: цяпер ужо дом Гарэцкага не будзе замінаць праезду высокіх гасцей да амфітэатра.

Імёны тых, ад каго залежаў лёс будынка, хутчэй за ўсё застануцца ў гісторыі Горак, толькі наўрад ці гэтым можна будзе ганарыцца.

Астаповіч не здаецца

Старшыня “Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры” Антон Астаповіч звярнуўся ў Міністэрства культуры паўторна. На думку навукоўца, чальцы рады разгледзелі прапанову па доме Гарэцкага без тых крытэрыяў, якія прапісаны ў заканадаўстве.

– Спасылка на тэхнічны стан будынка – увогуле не прававая, бо сярод крытэрыяў, па якіх той ці іншы аб’ект уключаецца ў спіс гісторыка-культурнай спадчыны, тэхнічнага стану няма. – упэўнены Антон Астаповіч.

Па вялікім рахунку, я звярнуўся з паўторнай заяўкай, мой ліст зарэгістравалі ў Міністэрстве культуры, таму калі дом знясуць да афіцыйнага адказу на мой новы ліст – гэта будзе выглядаць як чарговае неправавое дзеянне.

“Тэхнічны стан будынка не з’яўляецца сфармуляваным у дзеючым заканадаўстве крытэрыем, – гаворыцца ў звароце Антона Астаповіча ў Міністэрства культуры. – А страчаныя архітэктурныя якасці можна лёгка вярнуць пры правядзенні рэстаўрацыі і рэканструкцыі, пры дэмантажы абліцоўкі з сілікатнай цэглы.

Тым больш, што згодна п. 1.3 арт. 20 Закона “Аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь” прапанаваны аб’ект “непасрэдна звязаны з падзеямi або iдэямi i перакананнямi, якiя аказалi значны ўплыў на ход гiстарычнага, культурнага i (або) духоўнага развiцця чалавецтва i народа Беларусi; жыццём i дзейнасцю выдатных асоб свету i Рэспублiкi Беларусь”.

Ілля Заранок, газета “УзГорак”